Alles over hulpmiddelen

Veel hulpmiddelen gebruik je op voorschrift van een arts, omdat:

• ze deel uitmaken van een medische behandeling;
• ze onmisbaar zijn bij je dagelijkse verzorging;
• of omdat ze het verlies van een lichaamsfunctie compenseren.

Voorbeelden van medische hulpmiddelen zijn:  een prothese, orthese, verbandmiddelen of een gehoorapparaat. Het gaat altijd om ‘uitwendige’ losse hulpmiddelen. Deze hulpmiddelen worden verstrekt door je zorgverzekeraar, vanuit de basisverzekering of via een aanvullende polis.

Langdurig of tijdelijk gebruik?

Voor hulpmiddelen die je nodig hebt om je thuis te redden geldt het volgende:

• Heb je het hulpmiddel blijvend nodig, of langer dan een half jaar? Dan kun je aankloppen bij het Wmo*-loket van de gemeente waar je woont.
  * Wmo: Wet maatschappelijke ondersteuning
• Heb je het hulpmiddel tijdelijk nodig of korter dan een half jaar, bijvoorbeeld bij revalidatie? Dan is je zorgverzekeraar verantwoordelijk voor de verstrekking. Denk aan rolstoelen, drempelhulpen, transferhulpmiddelen en hulpmiddelen voor de persoonlijke verzorging. Vaak kun je deze hulpmiddelen huren of lenen bij een thuiszorgwinkel.

Wettelijke regels

In de zorgverzekeringswet (Zvw) is bepaald welke medische hulpmiddelen je zorgverzekeraar verstrekt, in welke situatie en onder welke voorwaarden. Ook vind je hier terug welke zorg in het basispakket zit en welke voorwaarden voor deze zorg gelden. In deze wet zijn bovendien de eigen bijdragen en maximale vergoedingen geregeld.

Enkele voorbeelden van hulpmiddelen die je zorgverzekeraar verstrekt:

• Prothesen en orthesen;
• Ademhalingsondersteuning zoals ademhalingsapparatuur, zuurstofapparatuur, medicatievernevelaars of slijm-uitzuig-apparatuur (inclusief de extra energiekosten);
• ADL-hulphonden (ADL staat voor: algemene dagelijkse levensverrichtingen);
• Incontinentiematerialen;
• Hulpmiddelen voor verpleging en verzorging in bed zoals speciale matrassen, dekenbogen, bedgalgen, ondersteken of infuusstandaarden;
• Infuuspompen;
• Voedingssondes;
• Signaleringsapparatuur en alarmeringssystemen;
• Je verzekeraar vergoedt binnen redelijke grenzen ook de kosten voor onderhoud en reparatie van deze medische hulpmiddelen.

Lees meer: Hulpmiddelen algemeen (Zvw) | Verzekerde zorg | Zorginstituut Nederland 

Verwijzing nodig

Voor een medisch hulpmiddel heb je bijna altijd een verwijzing nodig. Bijvoorbeeld van je huisarts, ergotherapeut, revalidatiearts of medisch specialist. Daarnaast moet je vaak je zorgverzekeraar om toestemming vragen voordat je een hulpmiddel aanschaft. Doe je dat niet, dan krijg je geen vergoeding.

Zelf aanschaffen

Voor veel hulpmiddelen geldt geen vergoeding. Die zul je zelf moeten aanschaffen. Dat geldt bijvoorbeeld voor sta-opstoelen zonder zitorthese. Maar ook voor eenvoudige hulpmiddelen om te kunnen eten of drinken. Heb je deze spullen nodig, maar kun je ze niet zelf aanschaffen? Ga dan voor inkomensondersteuning voor gehandicapten of chronisch zieken naar het Wmo-loket in jouw gemeente.

Eigen bijdragen

Alle medische hulpmiddelen vallen onder het ‘eigen risico’ in de zorgverzekering. Dat betekent dat je de eerste € 385,- per jaar (2025) zelf betaalt, tenzij je in het lopende jaar al door je eigen risico heen bent. Bijvoorbeeld door een ziekenhuisopname of doordat je medicijnen gebruikt.

Extra eigen bijdrage

Voor sommige medische hulpmiddelen geldt daarnaast nog een extra eigen bijdrage of eigen betaling. Voor een gehoorapparaat betaal je bijvoorbeeld 25% zelf. Ook voor orthopedische schoenen krijg je een deel vergoed en betaal je een deel zelf. Dit heet een ‘besparingsbijdrage’, omdat je zelf geen schoenen meer hoeft te kopen.

Weten wat in jouw situatie van toepassing is? Bekijk het ‘Reglement hulpmiddelen’ op de website van je zorgverzekeraar.

Fiscaal aftrekbaar

Voor het deel dat de zorgverzekeraar niet vergoed, kun je nog gebruikmaken van de ‘fiscale aftrek specifieke zorgkosten’. Als de kosten voor een hulpmiddel aftrekbaar zijn, dan zijn ook de kosten voor het gebruik van dat hulpmiddel aftrekbaar. Denk aan stroomkosten. Je moet al deze kosten wel goed kunnen onderbouwen. Je kunt hiervoor een kWh-meter tussen het stopcontact en het apparaat plaatsen.

Vergoeding extra was-/stroomkosten

Is het door je aandoening nodig om vaker dan gemiddeld kleding of beddengoed te wassen, waardoor je meer stroom gebruikt? Dan kom je wellicht in aanmerking voor de tegemoetkoming voor extra kosten kleding en beddengoed. Lees meer op Meerkosten.nl

Vergoeding via de gemeente

Sommigen gemeenten bieden een vergoeding aan mensen met een beperking of chronische ziekte. Deze vergoeding heet ‘Tegemoetkoming meerkosten chronisch zieken en gehandicapten’ of ‘Tegemoetkoming chronisch zieken en arbeidsongeschikten’. Deze staat los van de vergoeding die de zorgverzekeraars bieden. Kijk op de website van je gemeente of je een beroep kunt doen op deze regeling.

Heb je hulpmiddelen nodig om te kunnen werken of om een opleiding te volgen? Deze kun je zelf of via je werkgever aanvragen bij UWV. Ook als je geen uitkering hebt en aan het werk bent en wilt blijven.

Bij hulpmiddelen en aanpassingen voor werk en scholing kun je denken aan:

• een aangepaste werkplek;
• een aangepast bureau;
• bijzondere computervoorzieningen;
• aanpassingen van een auto die je nodig hebt om op je werk of opleiding te komen.

Hulpmiddelen en aanpassingen voor je werk of scholing zijn er in twee vormen:

1. gebonden aan de werkplek (werkplekgebonden)
2. of gebonden aan jou als persoon (persoonsgebonden).

Beide soorten hulpmiddelen en aanpassingen moeten worden aangevraagd bij UWV.

Werkplekgebonden

Aanpassingen op de werkplek zijn gebonden aan die ene plek, je kunt ze niet ‘meenemen’. Denk hierbij aan een werkplek die toegankelijk is gemaakt door drempels weg te halen of deuren die automatisch openen en sluiten. Of aan een aangepast bureau of speciale apparatuur. Deze aanpassingen moet je werkgever aanvragen bij UWV.

Lees meer: Aangepaste werkplek voor medewerker aanvragen | UWV

Persoonsgebonden

Hierbij gaat het om hulpmiddelen of voorzieningen die je wél kunt meenemen. Deze ‘losse’ hulpmiddelen en aanpassingen kun je zelf aanvragen bij UWV. Er gelden hier geen wettelijke beperkingen. Alle spullen die je – binnen redelijke grenzen – nodig hebt om te werken of een opleiding te volgen kan UWV in principe verstrekken of vergoeden. UWV beoordeelt wel altijd of de hulpmiddelen en aanpassingen echt nodig zijn om je aan het werk te krijgen of te houden.

Schaf de hulpmiddelen niet aan voordat je een schriftelijke toezegging hebt van UWV. UWV werkt met vaste leveranciers, waar het contracten mee afsluit. Je krijgt de hulpmiddelen daarna in natura van die leverancier of je mag ze zelf bij deze leveranciers bestellen.

Lees meer: Hulpmiddelen | UWV

Gewoon thuis blijven wonen, ook als er hulpmiddelen en aanpassingen nodig zijn? Er is veel mogelijk, maar er zijn ook beperkingen. Vooral als het gaat om de vergoeding van bepaalde hulpmiddelen en aanpassingen in huis. Veel hangt af van het beleid van de gemeente waar je woont.

Gemeente is verantwoordelijk

De gemeente is ervoor verantwoordelijk dat je thuis kunt blijven wonen als je ziek wordt of met beperkingen te maken krijgt. Dit geldt voor iedereen. Dus ook als je een indicatie hebt voor langdurige, intensieve zorg (Wet langdurige zorg/Wlz) en ervoor kiest om thuis te blijven wonen met de nodige zorg. De gemeente moet dan de vereiste woningaanpassingen mogelijk maken.

Mogelijkheden

Er zijn veel mogelijkheden om een woning aan te passen. Van eenvoudige aanpassingen tot plaatsing van een zorgunit of een complete verbouwing. Meer over de mogelijkheden voor woningaanpassingen lees je hier:

Woningaanpassingen | Woonvormen | Regelhulp – Ministerie van VWS

Kijktip

Heb je plannen om je woning aan te passen? Bekijk dan eens de webcast ‘Woningaanpassingen, hoe pak je het aan?’ Ir. Johan Grootveld, architect, geeft deskundig advies.

Ook op de website van architect ir. Johan Grootveld, vind je veel informatie over woningaanpassingen voor senioren en gehandicapten. Bekijk de website Deze link opent in een nieuw tabblad.

Hulpmiddelen die je helpen bij het lopen zijn er in allerlei soorten en maten. Van eenvoudige wandelstokken tot elleboogkrukken, van rollators tot loopframes en alles ertussenin. Lichtgewicht, ergonomisch verantwoord, comfortabel te hanteren en stijlvol vormgegeven.

Buiten basispakket

In de meeste gevallen betaal je ‘eenvoudige loophulpmiddelen’ zelf. Ze vallen niet onder het basispakket in de zorgverzekering. Als je een aanvullende verzekering hebt afgesloten dan kun je mogelijk wél een vergoeding van de zorgverzekeraar krijgen. Of je kunt met je zorgpas tegen een gereduceerd tarief een loopmiddel aanschaffen bij een winkelier die een contract heeft met je zorgverzekeraar.

Geen belastingaftrek

Het is helaas niet mogelijk om de kosten van loophulpmiddelen af te trekken van de belasting. Eenvoudige loophulpmiddelen behoren wettelijk niet (meer) tot de aftrekbare specifieke zorgkosten.

Bijzondere bijstand

Maak je veel kosten voor loophulpmiddelen en kun je deze kosten niet zelf dragen? Klop dan aan bij je gemeente voor bijzondere bijstand. Of voor een vergoeding uit het potje voor individuele financiële ondersteuning voor gehandicapten en chronisch zieken dat elke gemeente hoort te hebben.

Meer informatie

In beweging. Oplossingen die helpen om zich binnen en buiten te verplaatsen Deze link opent in een nieuw tabblad (Vilans Hulpmiddelenwijzer)
Lopen, traplopen of rollen, informatie over hulpmiddelen, met gebruikerservaringen Deze link opent in een nieuw tabblad (Scouters)
Helpdesk Hulpmiddelen (Spierziekten Nederland)

Rolstoelen

Het assortiment rolstoelen is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Voor dagelijks gebruik of voor nu en dan, handbewogen of elektrisch, voor thuis, op het werk of om te sporten. Ook de hoeveelheid accessoires is indrukwekkend: van kussens tot regenkleding, tassen, klemmen, houders, voorzetwielen, voetensteunen, aandrijfunits en winterbanden. De verstrekking of vergoeding ervan hangt af van waar je de rolstoel voor gaat gebruiken.

Rolstoelen worden verstrekt door de gemeente, volgens de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). ls er sprake van een 24-uurs zorgbehoefte en zodoende een overgang van de Zorgverzekeringswet naar de Wet langdurige zorg (Wlz)? Dan kan je rolstoel anders gefinancierd worden, afhankelijk van of je thuis of in een instelling gaat wonen.

Bekijk hier de webcast ‘Een elektrische rolstoel aanschaffen’:

Niets uit deze webcast mag zonder toestemming van Spierziekten Nederland openbaar worden gemaakt of gekopieerd. Alle rechten voorbehouden.

Bekijk hier de webcast ‘Rolstoelen: problemen bij de verstrekking en service’:

Niets uit deze webcast mag zonder toestemming van Spierziekten Nederland openbaar worden gemaakt of gekopieerd. Alle rechten voorbehouden.

Scootmobiel en andere voertuigen

Om te kunnen meedoen aan het leven tussen de mensen, moet je je kunnen verplaatsen. Boodschappen doen, op bezoek gaan, een avondje uit, op reis met het gezin of gewoon een ommetje maken. Je kunt dan behoefte hebben aan een scootmobiel, een aangepaste fiets, een gemotoriseerde step of een gehandicaptenvoertuig. Maar ook aan een pasje voor aanvullend collectief vervoer, aanpassingen aan de auto, een bijdrage voor een rolstoelbus of een kilometervergoeding. Deze hulpmiddelen vallen in de categorie ‘Leefvervoer’.

Heb je dit type hulpmiddelen, aanpassingen of voorzieningen op maat nodig om je te kunnen verplaatsen in het dagelijks leven? Dan kun je aankloppen bij de gemeente. Je kunt hier een verstrekking of een vergoeding aanvragen via het Wmo-loket van je gemeente.

Hulpmiddelen die ‘algemeen gebruikelijk’ zijn, worden meestal niet verstrekt of vergoed. Het gaat hierbij om hulpmiddelen die overal te krijgen zijn en die ook veel gebruikt worden door mensen zonder handicap of ziekte. Denk aan: draadloze deurbellen, thermostatische douchekranen, een wandelstok, afstandsbedieningen, een rollator of elektrische fiets. Wat ‘algemeen gebruikelijk’ is, kan in de loop van de tijd veranderen.

Als vuistregel geldt: alles wat je in een gewone winkel tegen een ‘redelijke prijs’ kan kopen, valt niet onder de regelingen voor vergoeding of verstrekking van hulpmiddelen. Elke gemeente bepaalt zelf wat zij een ‘redelijke prijs’ vindt. Als de kosten zo hoog zijn dat je het hulpmiddel met een minimuminkomen het niet kan betalen, is het niet ‘algemeen gebruikelijk’.